Edmund Biernacki

---

Życiorys

Edmund Biernacki był synem Adolfa Poraj-Biernackiego, urzędnika, oraz Joanny z Baranowskich. Swoją edukację rozpoczął w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach, a następnie kontynuował naukę w Lubelskim Liceum Męskim, które ukończył w roku 1884. Później podjął studia medyczne na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, gdzie uzyskał dyplom lekarza cum eximia laude w 1889.

Po ukończeniu studiów rozpoczął swoją karierę naukową w laboratorium farmakologii, pegegnotozując pracę pod kierunkiem Łazara Thumasa. W roku 1888 Wydział Lekarski Uniwersytetu nagrodził go złotym medalem za jego badania zatytułowane „Wpływ wprowadzonych pod skórę rozczynów solnych”. Już w 1889 roku został mianowany ordynatorem kliniki chorób wewnętrznych.

W październiku 1890 roku, dzięki stypendium z Kasy im. Józefa Mianowskiego, wyruszył w podróż naukową do Niemiec i Francji. W Heidelbergu współpracował z Wilhelmam Erbem oraz Wilhelmem Kühnym, a w Paryżu z wybitnymi lekarzami, Jeanem-Martinem Charcotem oraz Georges’em Hayem. Po powrocie do Warszawy objął stanowisko ordynatora w klinice diagnostycznej Michaiła Zieńca.

Od 1902 roku mieszkał we Lwowie, gdzie w 1908 roku został profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego. Latem regularnie odwiedzał Karlsbad, gdzie prowadził skuteczną praktykę lekarską. Niestety, zmarł nagle 29 grudnia 1911 roku z powodu anewryzmu serca. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Edmund Biernacki był żonaty z Karoliną (Kazimierą Katarzyną) z Rudowskich z Rumoki. Z tego małżeństwa urodziła się im córka Anna, która przyszła na świat w 1892 roku i później poślubiła prawnika oraz działacza społecznego Stanisława Bryłę. Edmund miał również dwóch braci, z których jeden, Wiktor (1869-1918), był znanym fizykiem, natomiast drugi, Józef (ur. 1871), prowadził pracę inżynieryjną w Kamieńskiem.

Dorobek naukowy

Edmund Biernacki był pionierem w dziedzinie medycyny, który jako pierwszy dostrzegł związek między szybkością opadania krwinek w osoczu a ogólnym stanem zdrowia organizmu. Jego odkrycie miało kluczowe znaczenie dla przyszłych badań w hematologii. W celu pomiaru tej szybkości skonstruował specjalny szklany cylinder, który znacznie ułatwił realizację tego procesu.

Swoje wyniki badań publikował w latach 1894 i 1897, zarówno w języku polskim, jak i niemieckim. Niestety, w literaturze międzynarodowej osiągnięcia Biernackiego przypisywane były Robertowi R.S. Fåhraeusowi, który eksperymentował z wykorzystaniem odczynu Biernackiego (OB) jako testu ciążowego, oraz Alfowi V.A. Westergrenowi, który w 1921 roku opisał przyspieszone opadanie krwinek w kontekście gruźlicy.

Badanie, znane jako odczyn Biernackiego, cieszy się opinią jednego z najbardziej popularnych testów w diagnostyce medycznej. Warto zaznaczyć, że bywa ono mylnie nazywane objawem Biernackiego. Wartości tego badania przekraczające normy mogą wskazywać na obecność stanu zapalnego lub potencjalnych procesów nowotworowych w organizmie.

Biernacki był także autorem pierwszego polskiego podręcznika dotyczącego hematologii, co stanowiło znaczący wkład w rozwój tej dziedziny w Polsce. Opisał również objaw porażenia nerwu łokciowego w przypadku kiły, znany jako objaw Biernackiego.

Oprócz pracy w zakresie hematologii, zajmował się również filozofią medycyny i był członkiem polskiej szkoły filozoficznej w tej dziedzinie. W 2016 roku, z inicjatywy profesorów Zbigniewa Dąbrowskiego i Aleksandra Skotnickiego, wydano znaczek pocztowy, który upamiętnia osiągnięcia Edmunda Biernackiego w ramach serii Osiągnięcia Nauki Polskiej.

Wybrane prace

Edmund Biernacki to postać, której dorobek naukowy pozostaje nieoceniony w historii medycyny. Jego badania dotyczyły wielu aspektów zdrowia i terapii, a poniżej przedstawiamy wybrane prace, które stanowią istotny wkład w rozwój wiedzy medycznej.

• O własności środków przeciwfermentacyjnych wzmagania i wstrzymywania fermantacyi wyskokowej i o pewnéj zależności ich siły od budowy chemicznéj. Warszawa: dr. K. Kowalewskiego, 1887,
• Wpływ wprowadzonych pod skórę rozczynów solnych (1888),
• Hypnoza u żab przy różnorodnych środkach; przyczynek do nauki o hypnotyzmie; badanie doświadczalne. Przegląd Lekarski 27, s. 167; 183; 197; 210; 224; 240 (1889),
• Przypadek hystero-neurastenii u mężczyzny. Kronika Lekarska 11, s. 1-13 (1890),
• Ueber die Eigenschaft der Antiseptica, die Alcoholgährung zu beschleunigen und über gewisse Abhängigkeit ihrer Kraft von der chemischen Baustructur, der Fermentmenge und der Vereinigung mit einander. „Pflügers Archiv European Journal of Physiology”. 49 (3), s. 112–140, 1891. DOI: 10.1007/BF01662157,
• Nowsze prace nad odpornością (immunitas) i leczeniem chorób zakaźnych. Gazeta Lekarska 12, s. 588; 610; 631 (1892),
• O nadczułości i bólach pochodzenia mózgowego. Gazeta Lekarska 13, s. 169; 198 (1893),
• Analgesia der Ulnarisstammes als Tabessymptom. Neurologisches Zentralblatt 12, s. 242-246 (1894),
• Afazya w świetle badań współczesnych: szkic literacko-krytyczny. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego, 1894,
• Blutbefunde bei der asiatischen Cholera. Centralblatt fur Bakteriologie, Parasitenkunde und Infektionskrankheiten 19, s. 15 (1896),
• Myelopathia endoarteriitica acuta, nebst Bemerkungen über die „Druckempfindungslähmung“. „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”. 10 (3), s. 173-221, 1897. DOI: 10.1007/BF01668170,
• Die Aphasie im Lichte der neuesten Untersuchungsmethoden der Herz- und Lungenkrankheiten (1896),
• Die spontane Blutsedimentirung als eine wissenschaftliche und praktisch-klinische Untersuchingsmethode. Dtsch. Med. Wschr. 1897; 48: 769-772,
• Über Wesen und Grenzen des Ärztlichen Wissens (1899),
• Istota i granice wiedzy lekarskiej. Warszawa: Drukarnia Granowskiego i Sikorskiego, 1899, seria: Biblioteka Dzieł Wyborowych nr 81. [dostęp 2017-05-09]. Brak numerów stron w książce,
• Beobachtungen über die Glykolyse in pathologischen Zuständen, insbesondere bei Diabetes und functionellen Neurosen. Ztschr. f. klin. Med. 41, s. 332-356 (1900),
• Chałubiński i obecne zadania lekarskie: z powodu dziesiątej rocznicy śmierci Tytusa Chałubińskiego. Warszawa: skł. gł. w Księgarni J. Fiszera, 1900,
• Die moderne Heilwissenschaft, Wesen und Grenzen des ärztlichen Wisens. Leipzig: B. G. Teubner, 1901,
• Zasady poznania lekarskiego. Warszawa, 1902,
• Pro domo mea: kartki z dziejów nauki polskiej. Warszawa, 1902,
• W sprawie patologii i terapii nerwic czynnościowych / podał E. Biernacki (z powodu broszury Teodora Dunina: „Zasady leczenia neurastenii i histeryi”). Warszawa 1902,
• Sprawność lecznicza żelaza. Przegląd Lekarski (1903),
• Sovremennaâ medicina, suščnost’ i preděly vračebnago znanìâ. S.-Petersburg: V. V. Bitner, 1903,
• Zarys patologii krwi. Warszawa: Druk K. Kowalewskiego, 1905. [dostęp 2017-05-09]. Brak numerów stron w książce,
• Co to jest choroba?. Lwów: H. Altenberg; Warszawa: E. Wende, 1905. [dostęp 2017-05-09]. Brak numerów stron w książce,
• W sprawie nawykowego zaparcia stolca. Przegląd Lekarski (1909),
• W sprawie terapii padaczki. Gazeta Lekarska (1910),
• Kochsalz und kaliumsalz. „Zeitschrift für experimentelle Pathologie und Therapie”. 8 (3), s. 685-694, 1911. DOI: 10.1007/BF02731163.

Prace Biernackiego ilustrują jego ogromną wiedzę i zaangażowanie w rozwój wiedzy medycznej, a także jego wpływ na współczesną medycynę. Jego publikacje pozostają źródłem cennych informacji dla badaczy i praktyków w tej dziedzinie.

---

Oceń: Edmund Biernacki

---