Eliezer Geller

Polityka i administracja

Eliezer Geller, znany również jako Eleizer Geller z pseudonimem Eugeniusz, to postać historyczna, której życie oraz działalność sytuują się w dramatycznym okresie II wojny światowej. Urodził się w 1918 roku w Opocznie, a jego losy prowadzą nas do tragicznych wydarzeń, które miały miejsce w KL Auschwitz-Birkenau pod koniec 1943 roku lub na początku 1944 roku.

Był on nie tylko zwykłym obywatelem, lecz również dynamikiem konspiracyjnym, który w trudnych czasach podjął się walki z reżimem hitlerowskim. Geller odegrał kluczową rolę w organizowaniu oraz kierowaniu ruchami oporu w getcie warszawskim. Jako współorganizator podziemia, przyczynił się do zbudowania struktury oporu, która sprzeciwiała się brutalnej polityce niemieckiej okupacji.

Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB), w której był jednym z dowódców, stanowiła znaczącą siłę w walce o przetrwanie i godność Żydów w obliczu zagłady. Jego działalność na rzecz tej organizacji sprawiła, że stał się jednym z kluczowych przywódców podczas powstania, które miało miejsce w getcie warszawskim, a które miało na celu walkę z prześladowaniami oraz zabezpieczenie przetrwania społeczności żydowskiej w tamtych niezwykle mrocznych czasach.

Życiorys

Eliezer Geller, urodzony w Opocznie, jest postacią zasługującą na szczególną uwagę w kontekście historii zagłady Żydów podczas II wojny światowej. Był absolwentem Wyższej Szkoły Handlowej w Łodzi. W czasie kampanii wrześniowej pełnił służbę w Wojsku Polskim, gdzie brał udział w bohaterskiej bitwie pod Kutnem, a po klęsce wojsk polskich trafił do niewoli niemieckiej.

W drugiej połowie 1940 roku, Geller został przetransportowany z obozu jenieckiego do getta warszawskiego wraz z innymi żołnierzami WP narodowości żydowskiej. W getcie pełnił rolę lidera organizacji syjonistycznej Gordonia (młodzieżówki partyjnej Hitachdut). Jego zaangażowanie obejmowało redagowanie oraz kolportaż organu prasowego organizacji, znanego jako Słowo Młodych. Był także aktywny w organizowaniu grup samoobrony żydowskiej na Śląsku, podróżując po kraju pod fałszywym imieniem – Jan Kowalski.

Jako jeden z pierwszych w Warszawie uzyskał wiadomości o masowej eksterminacji Żydów w obozach zagłady. Geller podejmował ryzyko fabrykując różnego rodzaju dokumenty, co pozwoliło wielu Żydom na ucieczkę z getta. Przed wielką akcją likwidacyjną, która trwała od 22 lipca do 21 września 1942 roku, udało mu się opuścić getto.

Podczas drugiej akcji likwidacyjnej, która miała miejsce w dniach 18–22 stycznia 1943 roku, brał udział w pierwszej zbrojnej akcji oporu na ulicy Zamenhofa, róg Niskiej, Muranowskiej i Miłej, kiedy bojowcy Mordechaja Anielewicza przeprowadzili atak na Niemców prowadzących grupę Żydów na Umschlagplatz.

W trakcie powstania w getcie warszawskim, Geller był jednym z głównych dowódców wojskowych Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), prowadząc 8 lub 9 grup bojowych, które walczyły przy szopach Többensa i Schulza, w rejonie ulic Leszno, Nowolipki, oraz Smocza. Gdy jego podwładnym skończyła się amunicja, a przetrwanie stało się niemożliwe, Geller 29 lub 30 kwietnia wycofał się kanałami z grupą około 40 żołnierzy na stronę aryjską.

Po ucieczce, ukrywał się z innymi powstańcami, w tym z Tosią Altman, w Fabryce Błon Celuloidowych przy ul. 11 Listopada 10 na warszawskiej Pradze. Niestety, 24 maja 1943 roku w fabryce wybuchł pożar, który skutkował eksplozją, w rezultacie czego wszyscy ukrywający się Żydzi zginęli lub zostali aresztowani, z wyjątkiem Gellera, który, mimo odniesionych poparzeń, zdołał wymknąć się i wtopić w tłum gapiów.

Latem 1943 roku zgłosił się do ośrodka internowania w Hotelu Polskim przy ul. Długiej w Warszawie, mając nadzieję na uzyskanie zezwolenia na emigrację do neutralnych krajów. Niestety, został deportowany najpierw do obozu KL Bergen-Belsen, następnie do Bergau koło Drezna, a 21 października trafił do KL Auschwitz, gdzie poniósł śmierć.

Geller pojawia się także w książce Hanny Krall zatytułowanej Zdążyć przed Panem Bogiem (Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1977), opartej na wywiadzie z Markiem Edelmanem, ostatnim przywódcą powstania w getcie warszawskim.

Ordery i odznaczenia

Eliezer Geller odebrał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, prestiżowe odznaczenie, które zostało mu przyznane przez prezydenta RP Bolesława Bieruta w roku 1948.

Przypisy

  1. Monitor Polski 1948, nr 43, poz. 192

Oceń: Eliezer Geller

★★★★★
Średnia ocena:4.94 Liczba ocen:16